Tecrubeyên heyî têne nîqaşkirin

28/02/2010

Konferansa ji aliyê KCD'ê ve hate amadekirin ya bi navê "Muzakereyên Navneteweyî û Tecrubeyên Çareseriyê" bi tevlîbûna gelek kesên ji welat û ji derveyî welat hatin, dest pê kir. Şaredarê Bajarê Mezin ê Amedê Osman Baydemîr, anî ziman ku pirsgirêka kurd bi polîtîkayên înkarê nayê çareserkirin û pirsgirêka kurd pirsgirêka demokratîkbûnê û azadiyê ye.

Konferansa li Salona Resepsiyonê ya Sumerpark dest pêkirî Analîstê Polîtîkayê yê Nûnerê BASK'ê Jone Goîrîzelaîa, Berdevkê Partiya Aralarê Jon Abrîl, Akademîsyen Ana Vîllellas Arîno, Parlamentera berê yê Galîçyayê Camîlo Nogueîra, Nûnerê Serokê Dewleta Afîkayê Nelson Mandela û Dadgerê Dadgeha Bilind yê Başurê Afrikayê Essa Moosa, Parêzerê Mafên Mirovan yê Başurê Afrîkayê Brîan Currîn, Cengîz Çandar, Nûnerê partiya çepgirê yê Elmanyayê Norman Peach, Malnişînê Balyozxaneyê Unal Unsal, Sezgîn Tanrikulu, Ahmet Turk, Ji parêzerên Buroya Hiquqê ya Asrinê Îrfan Dundar, Nivîskar Avnî Ozgurel, Akademîsyen Ayşe Betul Çelîk jî di nav de gelek rojnameger, nivîskar, rewşenbîr û akademîsyenên biyanî yên welat beşdar bûn.

Konferansa ku bi kurdî, tirkî, îngîlîzî û îspanyolû werger hatin kirin. Konferansê bi weşana zindî dom kir. Di konferansê de ligel Prof. Norman Paech, Prof. Dr. Buşra Ersanli, Prof. Dr. Dogu Ergîl, Prof. Dr. Mîthat Sancar, Doç. Dr. Fîkret Başkaya, Dr. Fuat Dundar, Cîgirê Musteşarê MÎT yê berê Cevat Oneş, Parlamenterê Îngîlîtanê Lord Raymond Hylton, Cîgirê Sekreterê berê yê NY'ê Hans-C. Von Sponeck, Galler Serokê Partiya Neteweyî Dafydd Iwan, Bask Ji Efrîqa Başûr Nûnerê ANC Hassen Ebrahim jî di navde nêzî 120 rewşenbir amade bûn.

KURD AZADIYÊ DIXWAZIN

Baydemîr, hevserokê KCD'ê, şaredar û siyasetmedarên kurd ên girtî jî bi bîr xistin û wiha got: "Heke ew jî tevlî vê civînê biban dê hêj dewletmentir ba. Ji ber vê yekê civînekî kêmas e." Baydemîr, destnişan kir ku pirsgirên li Tirkiyeyê tên jiyîn ji ber aştiya navxweyî pêk nehatiye.

Baydemîr, bi lêv kir ku daxwaza kurdan a rêveberiyên herêmî wekî wekî perçekirina welat tê nişandan û wiha berdewam kir. "Gelê kurd dixwaze zimanê wî azad be. Nasname, çand û hemû nirxên xwe bi azadî bijî. Cihên dirokî yên mina Heskîfê bên parastin. Li aliyêdin cudahiya di nav bera herêmê û herêmên din de yên pêşvebirinê bên rakirin." Baydemîr, têkildarî çareseriya pirsgirêka kurd jî wiha got: "Heya niha pirsgirêka kurd bi înkar û îmhayê nehate çareserkirin. Pirsgirêka kurd bi asîmîlasyonê jî nehate çareserkirin. Bi şer û tepisandinê jî nehate çareserkirin. Pirsgirêka kurd bi polîstîkayên îro yên "kurdê xwe" bi afirinin ji nayê çareserkirin. Pirsgirêka kurd incax bi kurdên nasnameya xwe dinasin dê bê çareserkirin. Wê demê dê biratiyek pêk bê û kurd û tirk dê yek û du baş binasin."

'Çareserî bi muxataban pêk tê'

Hevseroka KCD'ê Yuksel Genç axaftina destpêkê kir û diyar kir ku di çareserkirina pirsgirêka kurd de hikûmet ji bo diyalogê nêzîkatiyê nîşan nade û wiha got: "Em dê bi beşdarên konferansa xwe re biaxivin da ku bêyî muxatab çaresî pêk tê yan na? Em dê li ser mînakên wekî ÎRA, Bask û Afrîkaya Başûr hûr bibin. Gelo li wir jî bêyî ku gel û rêberên gelan muxatab bên girtin, çareserî pêk dihat ya na? Di pirsgirêka kurd de jî heke Rêberê PKK'ê Abdullah Ocalan, PKK, BDP û rêxistinên sivîl muxatab neyên girtin, dê pirsgirêk çareser bibe ya na?

Yuksel Genç, diyar kir ku pirsgirêka kurd êdî bûye pirsgirêka hemû Rojhilata Navîn û wiha axivî: "Tu kes nikare bi serê xwe vê pirsgirêkê çareser bike. Divê ku bi muxatabgirtina îradeya azad a gelê kurd bê çareserkirin. Di vê şerê de gelê me êşên pir mezin kişand. Di cîhanê de jî pirsgirêkên wiha pêk hatine lê hatine çareserkirin."

KOMPLEKSA DEWLETÊ

Hevseroka KCD'ê Yuksel Genç, diyar kir ku divê êdî tu kes di kompleksa 'dewleta mezin' de israr neke û wiha pê de çû: "Di Tirkiyeyê de niha ew fikra 'me împaratoriyeke mezin winda kir' serdest e. Dibêjin; 'em ji bilî nasnameya tirk, tu nasname napejirînin'. Wiha nabe. Ev kompleks jî di komkujiyên ermenî û elewiyan de derket holê. Êdî dema çareseriyê hatiye. Pirsgirêkên bi vî rengî li Fransa, Îrlanda û Îspanyayê jî hatin jiyîn. Lê li wê hat çareserkirin. Divê ku li vê jî çareserî pêk bê û êdî Tirkiye jî ji kompleksên 'parçebûn' û 'biçûkbûnê' rizgar bibe."Genç, bal kişand ku pêla nijadperestî ya li Tirkiyeyê ji hemû pêlên faşîzmê mezintir e. Genç, da zanîn ku divê gelê tirk jî wekî welatên din ên wekî Fransa, Îspanya û Afrîkaya Başûr xwe ji vê pêla nijadperestiyê rizgar bike

PKK’Ê SAMÎMIYET NÎŞAN DA

Genç bal kişand ser girtina DTP'ê jî û got ku du parlamenter ji parlamentoyê hatine derxistin û qedexeya siyasetê girtine. Genç axaftina xwe wiha domand: "Hikûmet, hêza polîsa li dijî gel bi kar tîne. Mînak, di nav çend mihan de zêdetirî 1500 endamên BDP û DTK'ê hatine girtin. Dîsa bi hezaran zarok jî niha di girtîgehan de ne. Ev hemû tişt jî di dema KCK'ê agirbestê îlan kiriye de pêk hatin." Yuksel Genç, li ser hatina komên aştiyê jî rawestiya û wiha pê de çû: "Ji sala 1999'an û vir de çend komên aştiyê hatin. Ev jî samîmiyeta PKK'ê ya ji bo aştiyê nîşan dide. Divê her kes vê yekê baş bizanibe ku kurd, zêde tiştek naxwazin. Bila ziman, nasname, çand û hunera me azad bikin. Wê demê dê hemû pevçûn bi dawî bibin."

Genç, anî ziman ku HPG'ê rê li pêşiya çareseriyê vekir û axaftina xwe wiha bi dawî kir: "Gerîla vîna ji çiyê dakeve diyar kir. Lê gerîlayên ji çiyê daket hatin girtin. Ger ku dema 10 sal berê em hatin Tirkiyeyê nehata girtin, dê rewşa Tirkiyeyê ya îro pir cuda buya. Ev wextê ku hate windakirin bû sedema kuştina bi hezaran leşker û gerîlla. Bû sedema xerçkirina bi milyaran dolar. Ez naxwazim 5 sal emrê xwe yê li girtîgehê hate kuştin li ber van windahiyen salan hesab bikim. Gelo bêyî ku bi kurdan bişêwirin û vîna wan esas bikrin, dikarin çareseriyê pêk bînin? Dikarin referandûmê pêk bînin. Ger ku kurd li dijî vê yekê derkevin dê çawa be? Ji ber vê yekê pirsgirêk bêyî vîna kurd çareser nabe."

Zana: Bêyî kuştin û pevçûn jî çareserî pêk tê

Parlamentera Berê ya DEP'ê Leyla Zana jî bi kurdî axaftin kir û mînaka çareseriya li Efrîqa Başûr da. Zana, anî ziman ku pevçûn bêyî mirin û kuştinê jî çareser dibin û wiha got: "Heta ku mirovahî hebe niqaş û pevçûn dê hibin. Lê divê ev pevçûn beyî kuştin û mirinê çareser bibin. Ya girîng em bi kîjan rêbazê li çaresesiriyê bigerin. Yek jê pevçûn e, ya din lihevhatin e. Dîroka şaristaniyê dîroka aştî û lihevhatinê ye. Kesên bi şîdetê li çareseriyê digerin pekî pêta agirê pûş geş dibin û winda dibin. Lê gelê kurd naxwaze bibe pêtên agirê pûş. kurd ji bo aştiyê bi biryar û israr e." zana, helwesta hikûmetê ya li dijî gelê kurd rexne kir û da zanîn ku hikûmet destê kurdan ê aştiyê li hewa dihêle lê Mezra Botan hêlîna aştiyê ye. Zana, xwest her kes piştgiriyê bide çareserî û aştiyê.AMED