Dengê Avê

02/12/2009

ŞAHÎN BOZLAR Hunermend Ozan Şêxo di sala 2002’an de bi hemayên jiyanê yên wekî ax, av, agir û hewayê bi navê ‘Dengê Axê’ albumek derxist û hunermend demek berê jî bi navê ‘Dengê Avê’ album derxist. Hunermend di yekem albuma xwe de Cegerxwîn ku wekî behreke mezin bi nav dikir û Aşik Veysel di heman albumê de gihande hev û vê carê jî di albuma xwe de cih da newayên herêma xwe Pazarcikê. Gotin û muzika 6 berhemên ku di albumê de cih digirin aîdî Ozan Şêxo ye. 2 berhemên albumê yên Ahmet Dumrulê pazarcikî ne û stranek jî aîdî Ahmet Dumrulê pazarcikî û stranek jî aîdî Mehmet Bayrak e. Navê berhema Mehmet Bayrak ‘Gozincon Mekin’ e. Tonmaisterê albumê Hakan Akay ji Ozan Şêxo dipirse derfetên wî ya wergera berhema Mehmet Bayrak ji bo kurdî heye an na. Ozan Şêxo berhemê wergerî kurdî dike û muzîka wê amade dike. Mehmet Bayrak di serê stranê û di dawiya stranê de helbestê bi kurdî dixwîne. Ozan Şêxo beriya profesyoneliyê hîn stranan dibêje û van stranan berhev dike û di vê albumê de cih daye hîn van albuman. Di albuma hunermend de stranên elewiyan bi taybet cih digirin. Şêxo di stranên xwe de aliyên zerduştiyê yên elewiyên kurd vedibêje. Di albumê de tişta ku balê dikişîne yek jî ew e ku hunermend enstrumanan zê de bi kar nayne û heta dest vî tê enstrumanên otantîk bi kar tîne. Mînak di strana ‘Bûkê’ de ji bilî dengê tembûr, cûre û dengê Şêxo wekî din deng nîn in. Di strana ‘Rengên Welat’ de hunermend erbane, tembûr ney û santuruya ku di muzîka îranê de gelek caran tê bi kar anîn bi kar tîne. Di albumê de piranî tembûr, ney, îtar, nirzen, erbane û perkisyon cih digirin. Album di Ses Muzîkê de derket û prodoktiya albumê Şêxo xwe kiriye û aranjoriya albûmê ji aliyê Hakan Akay ve pêk hatiye. Girîngiya Cegerxwîn Ozan Şêxo di muzîka xwe de geh newayên muzîka netewa kurd geh newayên muzîka ewropiyan bi gelê xwe re parv kir. Şêxo ji bo Cegerxwîn dibêje behreke mezin û salek piştî mirina Cegerxwîn bi navê ‘Ji bo bîranîna Cegerxwîn’ albumekî derdixe û di albumê de ji dengê Cegerxwîn helbesteke wî jî cih digire. Şêxo ji bo Cegerxwîn ev tişt gotin : ‘Di cîhana kurdan de Cegerxwîn behreke bê binî ye. Dema min ev behr keşf kir zimanê kurdî bû dîn û îmana min û êdî ji bo min nirxa herî mezin ziman bû. Min di 6 xebatên xwe de giranî da Seydayê Cegerxwîn. Min ji behra wî bi dilop dilop berhev kir û heta dest min hat min xwest ez bigihînim bêaviyê û ez di wê baweriyê de me ku divê bi Cegerxwîn ve xwe xwedî bikin. Min hê jî gelek helbestên wî kirine helbest û ez bê wî nabim.’ Tîpekî nû; ô Di albuma Şêxo de bi taybet jî newa û zaravayê herêmî cih digirin û hunemend der barê mijarê wiha got: ‘Mebesta min ew e ku bedewiyên hezaran salan ya herêma ez lê hatime di warê akademîk de bibin mijara nîqaşan. Bi berpirsyariya hunermendiyê ve dixwazim mijarekê bînim rojeva zimanzanan. Min di zimanê nivîsê de tîpek lê zêde kir û ev jî ew e ku tîpa ô dengekî di navbera a û o de ye.’ Proje dê bi Agir û Ba bidome Ozan Şêxo yekem car bi albuma Hawar Hawar ku dema di sala 1979’an de derket derveyî welat gihişte guhdaran. Piştre Dengê Axê derxist. Her wiha bi navê “Li Ezmananan Hezkirin“ albumek derxist û hunermend niha jî bi navê ‘Dengê Avê’ ve gihişte hezkiriyên muzîkê. Hunermend der barê albuma xwe ya dawî ev tişt gotin : ‘Ez baweriya ku jiyan ji ax, av,agir û hewayê pêk tê de me. Ev mijar di destana Mem û Zîn de jî tê vegotin û di koka baweriyan manîzmê de jî wisa ye. Em dikarin wekî kurd ji bo van çar tiştên ku jiyan pêk tê tiştekî lê zêde bikin û ev jî ew e ku em hemû bedewiyên rihên kurdan bi mirovahiyê re parve bikin û nîşan bidin ku Mezopotamya derguşa şaristaniyê ye. Ev bedewiyên me jî tê rê dikin. Ez li her her hêmayeke ku jiyan pêk tê (av, ax, agir û hewa) albumekî derdixim û di sala 2002’an de bi derxistina albuma Dengê axê ve bi dest vê projeyê kir û bi vê albumê ve derketim pêşberî guhdarên kurd. Di navbera wê projeyê de albumên din jî derkevin. Niha jî bi albuma Dengê Avê ve duyem perçeyê projeyê anî cih. Ka em binêrin dengê avê dê avê bikişîne gulê kîjan dilî. ‘ Albumên hunermend yên hatine çapkirin ev in ; 1979: Hawar Havar, 1985: Ji Bo Bîranîna Cîgerxwîn, 1994: Prangalar, 1995: “Poesie der Wurzeln-Wurzeln der Poesie (Kokên helbestê, Helbestên Kokê), 2002: Denê Axê 2005: Li Ezmanan Hezkirin, 2009: Dengê Axê Azadiya Welat